×

Warning message

The subscription service is currently unavailable. Please try again later.

Αγαπητοί γονείς! Σήμερα, μέσα από αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε κάποια βασικά στοιχεία του τι σημαίνει εφηβεία, καθώς και ποιές είναι οι συνήθεις σχέσεις και συμπεριφορές που δημιουργούνται ανάμεσα στο έφηβο-η και τους γονείς του/της.

 

Αρχικά, εφηβεία είναι η περίοδος στη ζωή των ανθρώπων που ξεκινά συνήθως με το τέλος της παιδικής μας ηλικίας, περί την ηλικία των 11-13έτών(προ-εφηβεία) και τελειώνει εκεί που αρχίζει η ενήλικη ζωή, δηλαδή στα 17 με 18 έτη μας. Τα κύρια και συνήθη χαρακτηριστικά των έφηβων νέων είναι, αρχικά, η ολοκλήρωση της δόμησης της προσωπικότητας τους, που ξεκινάει από την παιδική ηλικία, κυρίως μέσω βιωμάτων, κοινωνικής μάθησης, ενδογενών παραγόντων και προτύπων.

 

Ακόμα, έχουμε μια μεγάλη ενασχόληση με το σώμα (ταυτόχρονα έχουμε και τις πρώτες μεγάλες αλλαγές στο σώμα με τα χαρακτηριστικά να προσομοιάζουν σε αυτά του ενήλικου εαυτού τους, όπως η τριχοφυΐα, η ωρίμανση των γεννητικών οργάνων κα) και με το παρουσιαστικό που «βγάζουν» προς τα έξω.

 

 Επίσης, έχουμε και τις πρώτες –ερωτικού τύπου- σκέψεις και επαφές με το αντίθετο φύλο. Οι νέοι αρχίζουν να λαμβάνουν υπόψη τους το τι σκέφτονται οι άλλοι γι΄αυτούς, συνήθως οι συνομήλικοι τους, ενώ θα αρχίσουν να κάνουν και τα πρώτα τους βήματα προς την ανεξαρτησία από το γονικό πλαίσιο, βιώνοντας συχνά εσωτερικές συγκρούσεις για διάφορα-προσωπικά- θέματα. Αυτές οι συγκρούσεις πολύ συχνά δύνανται να αποκαλυφθούν με ήπια μορφή προς τους γονείς, ενώ άλλες φορές πολύ έντονα και βίαια. Όλα τα ανωτέρω, θα ορίσουν εν τέλει σε πολύ μεγάλο βαθμό την προσωπικότητα των εφήβων, που θα τους συνοδεύσει σε όλη την υπόλοιπη ενήλικη ζωή τους.

 

Αφού δώσαμε το γενικό περίγραμμα της εφηβείας ας ασχοληθούμε τώρα με τις κύριες πηγές των συμπεριφορών των εφήβων και πως αντιμετωπίζουν τους γονείς τους. Σε πρώτο επίπεδο, έχουμε μια συνειδητοποίηση από πλευράς εφήβου ότι σε κάποια θέματα που αφορούν και τους ίδιους (όπως το μέλλον τους) συχνά έχουν διαφορετικές απόψεις από τους γονείς τους. Αισθάνονται πως οι γονείς τους είναι μιας «άλλης γενιάς» και δεν μπορούν να τους καταλάβουν πλήρως και να έχουν τις ίδιες απόψεις. Αντιθέτως, οι συνομήλικοι φίλοι και φίλες τους είναι πολύ πιο κοντά σε αυτοί που ίδιοι σκέφτονται για τον κόσμο και τη δομή του.

 

Μάλιστα, το γεγονός ότι αλληλεπιδρούν πολύ μεταξύ τους συντελεί στο να δημιουργούν συχνά κοινές αναπαραστάσεις των εαυτών τους και του κόσμου τους, φέρνοντας τους έτσι ακόμα πιο κοντά. Αντίθετα, απομακρύνονται απo τους γονείς τους στους οποίους αναγνωρίζουν όλο και περισσότερες διαφορές. Έπειτα, έρχεται η συνειδητοποίηση ότι μπορούν να προβούν σε δραστηριότητες «αρεστές ή μη» προς τους γονείς, διότι αρχίζουν να έχουν και το περίφημο ‘αίσθημα της παντοδυναμίας’ ,που είναι προάγγελος της μελλοντικής τους ανεξαρτητοποίησης.

 

Έχουν ακόμα την ανάγκη να αποδείξουν το δίκαιο των απόψεων τους έναντι των «αναχρονιστικών» αντιλήψεων των γονιών τους, κάτι που ίσως οδηγήσει σε σύγκρουση τα μέλη της οικογένειας, με τους γονείς να αποτελούν τον εύκολο στόχο ως παραλήπτες παραπόνων! Στόχος των γονέων πρέπει να είναι η ουσιαστική και εις βάθος καλή σχέση με το παιδί τους (που χτίζεται από την πρώιμη κιόλας παιδική ηλικία). Το ασφαλές και κατανοητικό περιβάλλον βοηθά σημαντικά να απορροφούνται τέτοιου είδους συγκρούσεις. Οι παρεμβάσεις του πατέρα και της μητέρας οφείλουν να είναι διακριτικές.

 

Ας περάσουμε τώρα από την άλλη όχθη! Πώς φέρονται συνήθως οι γονείς όταν τα παιδιά τους μπαίνουν στην εφηβεία; Σε αυτή τη κρίσιμη περίοδο της ζωής τους, οι έφηβοι αλλάζουν λίγο έως πολύ ψυχικά, συναισθηματικά και γνωστικά. Αυτή την ουσιώδη αλλαγή οι γονείς πολλές φορές δεν την ανιχνεύουν γρήγορα( λογικό σε μεγάλο βαθμό αφού οι έφηβοι γίνονται πιο κρυψίνοι), με αποτέλεσμα να μην ανταπεξέρχονται ικανοποιητικά σε αυτό που έφηβος θεωρεί «ικανοποιητικά»! Επίσης, υπάρχει περίπτωση οι γονείς αφενός να αρχίσουν να επιτρέπουν κάποια πράγματα πιο πολύ, όπως το να μείνει το παιδί τους πιο αργά έξω από το σπίτι, αφετέρου όμως να απαγορεύουν άλλες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το να γυρίσει μόνος/η το βράδυ από το φροντιστήριο γιατί ακόμα «είναι μικρός/η»! Αυτές όμως οι συμπεριφορές στέλνουν αντιφατικά μηνύματα στους νέους και συχνά νευριάζουν από την ασυμμετρία των κανόνων των γονιών τους. Κάτι άλλο που επίσης συνηθίζεται από πλευράς γονέων είναι... η άρνηση τους να καταλάβουν ότι τα παιδιά τους δεν θα μείνουν για πάντα παιδιά! Μάλιστα, όταν μιλούμε για την εφηβεία, όπου γίνεται το πρώτο βήμα για την ανεξαρτητοποίηση του νέου. Πολλοί γονείς βλέποντας αυτό, προσπαθούν να κερδίσουν ξανά το αίσθημα ανάγκης του παιδιού τους προς αυτούς, συχνά έχοντας τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Τέλος, το στερεότυπο του «ιδανικού γονέα» πρέπει να βγει από το μυαλό όλων. Δεν υπάρχει ιδανικός γονιός! Υπάρχει γονιός που προσπαθεί για το καλό του παιδιού του.

  

Βλέπουμε λοιπόν να υπάρχει μια αλληλεπίδραση ανάμεσα στους δυο ‘πόλους’ , άλλες φορές ομαλή και άλλες όχι. Συχνά οι δυο πλευρές εμμένουν σθεναρά στις απόψεις τους, επιτείνοντας έτσι την ένταση που προκύπτει από τις διαφορετικές συναισθηματικές ανάγκες και απόψεις των δυο πλευρών. Αντί επιλόγου, σκεφτήκαμε πως θα ήταν χρησιμότερο να παραθέσουμε κάποιες συμβουλές για τους γονείς... σε απόγνωση!

 

  • Το Α και το Ω είναι το σταθερό και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον
  • Η κάλυψη των όποιων συναισθηματικών αναγκών του νέου/νέας( αναλόγως και της ιδιοσυγκρασίας του εφήβου-ης)
  • Να δίνεται σταδιακά ένα πλαίσιο ελευθερίας και ευελιξίας στο παιδί σε ορισμένα θέματα-κυρίως όσα αφορούν τον/την ίδιο-α.
  • Να του /της ανατίθενται εργασίες ξεκινώντας από μικρής σημασίας και καταλήγοντας σε μεγαλύτερης, πρώτον για να επιβεβαιωθεί η χρησιμότητα του εφήβου-ης, αλλά και να κατανοήσει το παιδί ότι μαζί με την αυτονομία «έρχονται» και πιο πολλές υποχρεώσεις
  • Επιβράβευση- ιδιαίτερα στα πρώτα βήματα- για κάθε τι καλό που πετυχαίνει ο νέος, αλλά και επεξήγηση των λαθών που τυχόν γίνονται. Οι παρατηρήσεις να κινούνται σε ήπιο και διδακτικό τόνο και όχι με κατακριτέο/ προσβλητικό ύφος.

 

Υ.Γ: Στο εν λόγω άρθρο επικεντρωθήκαμε κυρίως στις αρνητικές καταστάσεις που συχνά δημιουργούνται στη κρίσιμη περίοδο της εφηβείας και προσπαθήσαμε να δώσουμε τις βασικές «αιτίες» τους. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να νομίζουμε πως όλες οι οικογένειες αντιμετωπίζουν (ή θα αντιμετωπίσουν) σοβαρά προβλήματα στη περίοδο της εφηβείας ή ότι όλοι οι έφηβοι θα βιώσουν με βίαιο τρόπο τις αλλαγές στον εαυτό τους.

Bibliography: 
  • E. Campbell, G. R. Adams, W. R. Dobson(1984). Familial correlates of identity formation in late adolescence. In Journal of Youth and Adolescence, vol. 13.
  • Steinberg, Laurence D. (1981). Transformations in family relations at puberty.

Αρθρογράφος

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ(ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ) - ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ