Η Ολική Συλλαβή

Μια μέθοδος ανάγνωσης για παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες

Η εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι μια πραγματική περιπέτεια που ενθουσιάζει και τους δάσκαλους και τα παιδιά που προσπαθούν να μάθουν ανάγνωση με έναν άλλο τρόπο από αυτόν που διδάσκονται καθημερινά στα σχολεία .

Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία) έχουν κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την δυσκολία στο να μάθουν να αναπαράγουν και να διαχειριστούν τον γραπτό λόγο αλλά ο τρόπος που μαθαίνουν διαφέρει σημαντικά από παιδί σε παιδί.

Και αυτό συμβαίνει γιατί κάποια από τα παιδιά έχουν δυσκολία στο να προσλάβουν σωστά και επαρκώς τον ήχο των γραμμάτων, ενώ άλλα παιδιά έχουν σοβαρή δυσκολία στο να "δουν" σωστά τα σύμβολα του γραπτού λόγου. Δηλαδή άλλα παιδιά έχουν δυσκολία στην ακουστική αντίληψη και άλλα στην οπτική αντίληψη.

Στις πιο περιπλοκές βέβαια περιπτώσεις εντάσσονται τα παιδιά που έχουν δυσκολία και στην οπτική και στην ακουστική αντίληψη. 

Έχοντας κατά νου αυτήν την διαφοροποίηση των δυσκολιών μάθησης  ο ειδικός δάσκαλος καλείται να εφαρμόσει την πιο κατάλληλη μέθοδο ανάγνωσης για κάθε παιδί. Δηλαδή ένα παιδί που δυσκολεύεται να συγκρατήσει τους ήχους των γραμμάτων (δυσκολία στην ακουστική αντίληψη) ταλαιπωρείται πάρα πολύ αν ο δάσκαλος του προσπαθεί να του μάθει την αλφαβήτα και τα γράμματα ένα-ένα. Μέσα από αυτήν την ταλαιπωρία αρχίζει να νιώθει ανίκανο και η εκμάθηση της ανάγνωσης γίνεται πραγματικό βάσανο.

Φυσικό αποτέλεσμα αυτής της ταλαιπωρίας είναι η άρνηση για το διάβασμα. Στην συνέχεια, μετά από πολλές επαναλήψεις, κόπους και φωνές μπορεί να καταφέρει να διαβάσει αλλά η ανάγνωση του είναι συνήθως μηχανική και χωρίς κατανόηση.

Γνωρίζοντας αυτά τα προβλήματα  οι ειδικοί επί των μαθησιακών δυσκολιών ανέπτυξαν μεθόδους ανάγνωσης που βοηθούν το παιδί να συγκρατήσει πιο εύκολα στην μνήμη του τους ήχους των γραμμάτων και να μάθει πιο εύκολα ανάγνωση. Μια μέθοδος είναι αυτή της ολικής λέξης όπου το παιδί αρχικά μαθαίνει ολόκληρη την λέξη και την συγκρατεί στην μνήμη του διότι αρχικά η λέξη συνοδεύεται και από την εικόνα της.

Μια άλλη μέθοδος ανάγνωσης είναι αυτή της ολικής συλλαβής που διάλεξα να εφαρμόσω στην ελληνική γλώσσα και που δούλεψα για πολλά χρόνια με παιδιά  με μαθησιακές δυσκολίες.

Με αυτή την μέθοδο το παιδί μαθαίνει ολικά μια συλλαβή π.χ. την "λα" χωρίς να χρειάζεται να ξέρει αρχικά τους ήχους των γραμμάτων λ και α. Μαθαίνοντας την ολικά μέσα από διάφορες ασκήσεις που βρίσκονται στο βιβλίο γρήγορα με την βοήθεια της δασκάλας του διαβάζει δισύλλαβες λέξεις, τις αντιστοιχίζει με τις εικόνες τους (έτσι δουλεύεται και η κατανόηση) και στην συνέχεια διαβάζει κι ένα κειμενάκι που έχει συνταχτεί με τις λέξεις που ήδη έχει διαβάσει και μάθει.

Με αυτή την μέθοδο πολύ γρήγορα καταλαβαίνει τι είναι διάβασμα, χαίρεται γιατί καταφέρνει να διαβάσει και θέλει με πολύ μεγαλύτερη διάθεση να μάθει περισσότερα.

Αυτή η αρχική κατάκτηση της ανάγνωσης δίνει μια βασική ώθηση στο παιδί να κατακτήσει επαρκώς το διάβασμα και προσπαθεί με κέφι εφ' όσον βέβαια υποστηρίζεται και από την δασκάλα της τάξεως του. Είναι πολύ σημαντικό να συνεργαστεί η δασκάλα του σχολείου με την ειδική δασκάλα και να εξετάζει το παιδί και μέσα στην τάξη σε αυτές τις συλλαβές που έχει μάθει.

Σε περιπτώσεις που είχα δουλέψει με τις δασκάλες των παιδιών που δίδασκα, η επιτυχία της εκμάθησης της ανάγνωσης ήταν εγγυημένη. Για τα παιδιά είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζεται η πρόοδος τους από την δασκάλα της τάξης τους όπως και από τους συμμαθητές τους.

Ένα επιπλέον προβάδισμα στην πρόοδο αυτή είναι ότι έχοντας καταλάβει τι είναι διάβασμα, αρχίζουν και παίρνουν και τις επιπλέον πληροφορίες μέσα από την τάξη. Χωρίς να το έχω καταλάβει απόλυτα, βλέπω τα παιδιά να διαβάζουν και συμπλέγματα και διπλά γράμματα χωρίς πια να χρειάζεται να δουλεύονται τόσο αναλυτικά οι συλλαβές, όπως γινότανε στην αρχή.

Συχνά με ρωτάνε για ποια ηλικία είναι το βιβλίο "ολική συλλαβή. Ανοίγοντας το κανείς βλέπει ότι είναι για αρχικές τάξεις Α η και Β τάξη, αλλά είναι κατάλληλο για όποια ηλικία αν το παιδί δεν έχει διαβάσει. Έχω δουλέψει με αυτή την μέθοδο και με παιδιά Ε δημοτικού που όμως μέχρι τότε δεν είχανε μάθει να διαβάζουν.

Επίσης έχει χρησιμεύσει πάρα πολύ σε παιδιά που έχουνε καθηλωθεί στην αναλυτικοσυνθετική μέθοδο και διαβάζουν τις λέξεις λέγοντας ένα ένα τα γράμματα χωρίς να αυτοματοποιούν καθόλου την ανάγνωση.

Επίσης είναι χρήσιμο και για παιδιά που μπερδεύουν την σειρά των γραμμάτων γιατί η διχρωμία που χρησιμοποιείται στο βιβλίο τα βοηθάει να δουλέψουν και την θέση των συλλαβών.

Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες είναι παιδιά έξυπνα που αντιλαμβάνονται από την πρώτη στιγμή την δυσκολία τους και εύκολα κατηγορούν τον εαυτό τους για την αποτυχία τους στην μάθηση.

Όσο πιο γρήγορα παρέμβει ο ειδικός και τα βοηθήσει τόσο πιο εύκολα θ' αποφευχθούν οι δευτερογενείς επιπτώσεις (είμαι χαζός, τα παιδιά με κοροϊδεύουν) που δυσκολεύουν επιπλέον την μάθηση.

Γι αυτό η έγκαιρη παρέμβαση είναι απαραίτητη. Η μέθοδος της ολικής συλλαβής βοηθάει στο να παρέμβει κανείς έγκαιρα.

Εύχομαι αυτό το βιβλίο να μπορέσει να βοηθήσει όσο περισσότερα παιδιά γίνεται και να γίνει ένα καλό εργαλείο στα χέρια δασκάλων και ειδικών δασκάλων.

*Το βιβλίο  «Η Ολική Συλλαβή» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός